اگر فکر میکنید گیاهخواری با عضلهسازی سازگار نیست، پیشنهاد می کنیم که دیدگاهتان را تغییر دهید و این مقاله را که مربوط به رژیم بدنسازی گیاهخواران هست، مطالعه کنید.
فراموش نکنید با انتخاب هوشمندانهی خوراکیها، میتوانید حتی بدون مصرف گوشت هم عضلاتی قوی، حجیم و سالم عضله سازی گیاهخواری بسازید.
1. منابع پروتئین گیاهی قدرتمند (خوراکیهای پروتئین گیاهی)
پروتئین اصلیترین عامل بازسازی و رشد عضلات است. برای عضله سازی در رژیم گیاهخواری میتوانید از منابع زیر استفاده کنید:
- عدس: هر فنجان عدس پخته حدود ۱۸ گرم پروتئین دارد و سرشار از آهن است.
- لوبیا چیتی و سیاه: مناسب برای وعدههای بعد از تمرین، چون علاوه بر پروتئین، فیبر زیادی دارند.
- توفو (Tofu): از سویا تهیه میشود و گزینهای عالی برای جایگزینی گوشت است.
- کینوا (Quinoa): یکی از معدود منابع گیاهی دارای تمام اسیدهای آمینه ضروری.
- تمپه (Tempeh): پروتئین بالا، هضم آسان و طعم دلچسب.
- سویا و شیر سویا: برای شیکهای بعد از تمرین بسیار مفید هستند.
برای محاسبه پروتئین مورد نیاز بدن کلیک کنید
2. کربوهیدراتهای پیچیده برای انرژی پایدار
بدن برای تمرینهای شدید به انرژی نیاز دارد. انتخاب کربوهیدراتهای سالم به شما کمک میکند انرژی طولانیمدتی داشته باشید:
- جو دوسر
- سیبزمینی شیرین
- برنج قهوهای
- نان سبوسدار
- کینوآ و جو
این مواد کمک میکنند گلیکوژن عضلانی پر شود و خستگی پس از تمرین کاهش یابد.
3. چربیهای مفید برای رشد عضله و تعادل هورمونی
چربیهای سالم نهتنها انرژی بدن را تأمین میکنند، بلکه برای تنظیم هورمونهای عضلهساز مثل تستوسترون ضروریاند:
- آووکادو
- روغن زیتون بکر
- مغزها (بادام، گردو، پسته)
- دانهها (چیا، کنجد، کتان، آفتابگردان)
4. مکملهای طبیعی گیاهخواری
برخی مواد مغذی در رژیم گیاهخواری کمتر یافت میشوند، پس توجه به مکملها مهم است:
- ویتامین B12: برای متابولیسم انرژی ضروری است.
- اُمگا-۳ گیاهی (روغن جلبک): برای کاهش التهاب عضلانی.
- آهن و زینک: جهت افزایش اکسیژنرسانی و بازسازی عضلات.
- پودر پروتئین گیاهی (Pea Protein یا Rice Protein): مناسب برای افزایش دریافت پروتئین روزانه.
نکات کلیدی برای عضلهسازی موفق در گیاهخواری
- در هر وعده غذایی منبعی از پروتئین داشته باشید.
- وعدهی بعد از تمرین را تا ۳۰ دقیقه پس از تمرین مصرف کنید.
- میزان کالری دریافتی را متناسب با سطح فعالیت تنظیم کنید.
- خواب کافی و مدیریت استرس را فراموش نکنید.
میزان پروتئین مورد نیاز برای عضلهسازی در گیاهخواران ورزشکار
۱. مقدار پروتئین روزانه بر اساس وزن بدن
برای ورزشکاران و بدنسازان گیاهخوار، مقدار ایدهآل پروتئین بین:
۱.۶ تا ۲.۲ گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز
به طور مثال:
| وزن بدن | پروتئین مورد نیاز در روز | مثال عددی |
| 60 کیلوگرم | 96 تا 130 گرم | حدود 25–30 گرم در هر وعده |
| 70 کیلوگرم | 110 تا 155 گرم | حدود 30–35 گرم در هر وعده |
| 80 کیلوگرم | 125 تا 175 گرم | حدود 35–40 گرم در هر وعده |
۲. مقدار پروتئین در هر وعده غذایی
اگر روزی ۴ وعده غذایی یا میانوعده پروتئینی داشته باشی، بهتره در هر وعده حدود:
۲۵ تا ۴۰ گرم پروتئین مصرف بشه.
علتش اینه که بدن در هر وعده فقط مقدار مشخصی (حدود ۳۰ گرم) از پروتئین رو برای سنتز عضله بهینه استفاده میکنه.ر
۳. نمونه ترکیب وعدههای گیاهخواری برای رسیدن به پروتئین لازم
|
وعده |
خوراکیها |
پروتئین تقریبی |
| صبحانه | جو دوسر + شیر سویا + دانه چیا + مغزها | 20–25 گرم |
| میانوعده | شیک پروتئین گیاهی (نخود + برنج) | 30 گرم |
| ناهار | برنج قهوهای + عدس + تمپه | 35 گرم |
| شام | توفو + سبزیجات بخارپز + آووکادو |
25–30 گرم |
نکته مهم برای گیاهخواران
پروتئینهای گیاهی معمولاً مقدار کمتری از برخی اسیدهای آمینه ضروری (مثل لوسین) دارند.
پس:
- ترکیب چند منبع گیاهی مختلف (مثل برنج + لوبیا یا عدس + کینوا) باعث کاملتر شدن پروتئین دریافتی میشود.
- استفاده از پودرهای پروتئینی گیاهی ترکیبی (pea + rice protein) گزینه عالیای برای بعد از تمرین است.
جمعبندی سریع
| هدف | پروتئین روزانه | پروتئین در هر وعده |
| حفظ عضله | ۱.۲–۱.۶ گرم/کیلوگرم | 20–25 گرم |
| عضلهسازی فعال | ۱.۶–۲.۲ گرم/کیلوگرم | 25–40 گرم |
| بدنساز حرفهای | تا ۲.۵ گرم/کیلوگرم | 35–45 گرم |
خیلی از افرادی که رژیم گیاهخواری دارند، دقیقاً همین دغدغه رو دارند که آیا باید نوع یا میزان تمرینات بدنسازیشان با رژیمهای معمول (حیوانی) متفاوت باشد یا خیر؟
آیا میزان ورزش در رژیم گیاهخواری باید متفاوت باشد؟
خیر، اصول تمرین برای عضلهسازی یکی است، اما چند نکته تغذیهای و ریکاوری باید با دقت بیشتری رعایت شود.
۱. اصول تمرین در عضلهسازی برای همه یکسان است
چه گوشتخوار باشی چه گیاهخوار، مکانیزم رشد عضله یکی است:
- فشار مکانیکی (تمرین مقاومتی یا وزنه)
- تغذیه کافی (پروتئین + کالری)
- استراحت و خواب با کیفیت
بنابراین برنامه تمرینی پایه مثل ۵ روز بدنسازی در هفته (Push/Pull/Legs) برای گیاهخواران هم عالی جواب میدهد.
۲. تفاوت در شدت یا دفعات تمرین لازم نیست
تحقیقات مثل مطالعه Journal of the International Society of Sports Nutrition, 2020 نشان داده:
در صورتی که گیاهخواران پروتئین کافی و متنوع مصرف کنند، رشد عضلانیشان با گوشتخواران برابر است. یعنی نیازی به افزایش تعداد جلسات یا شدت تمرین نیست. اما باید اطمینان حاصل کنی که بدن مواد لازم برای بازسازی عضله را دارد (پروتئین، آهن، B12 و زینک.
۳. اهمیت ریکاوری برای گیاهخواران
بدن گیاهخوار ممکن است به دلیل مصرف کمتر کراتین، کارنیتین و آمینواسیدهای خاص، کمی کندتر ریکاور شود.
راهحلها:
- خواب ۷ تا ۸ ساعت در شب
- مصرف اُمگا ۳ گیاهی (روغن جلبک) برای کاهش التهاب
- کراتین مونوهیدرات (گیاهخوارانه است!) برای تقویت عملکرد عضلانی
- روزهای استراحت کافی بین تمرینات سنگین
۴. بهترین نوع تمرین برای گیاهخواران
- تمرینات مقاومتی (وزنهبرداری یا بادیویت): پایه اصلی عضلهسازی
- تمرینات ترکیبی (compound) مثل اسکوات، ددلیفت، پرس سینه، بارفیکس
- کاردیو سبک (۲ بار در هفته) برای سلامت قلبی بدون تأثیر منفی بر رشد عضله
نتیجه نهایی
| جنبه | گوشتخواران | گیاهخواران |
| اصول تمرین | مشابه | مشابه |
| نیاز به پروتئین | 1.6–2.0 g/kg | 1.8–2.2 g/kg (کمی بیشتر) |
| نیاز به ریکاوری | سریعتر | نیاز به توجه بیشتر |
| مکمل پیشنهادی | اختیاری | B12، آهن، اُمگا3، کراتین |
| تفاوت تمرینی | ندارد | فقط دقت بیشتر در تغذیه |